In deze rubriek vragen we betrokkenen bij projecten, producten en programma’s binnen Toekomstbestendige Leefomgeving waar ze mee bezig zijn, welke uitdagingen ze tegenkomen en wat ze nodig hebben voor opschaling. Deze keer: Erik Fledderus, projectmanager circulaire ketens bij Circulair Friesland. “De Fryske vezelhennepdeal is een mijlpaal in de regionale vezelhennepketen”
1. Wat kun je vertellen over het programma Fryslân Bouwt Circulair?
De vereniging Circulair Friesland bestaat uit meer dan 180 leden, bijna allemaal afkomstig uit ‘de drie O’s’; ondernemers, overheid en onderwijs. Ons doel is om Fryslân één van de meest circulaire regio’s in Europa te maken. Dat is niet omdat we ‘de beste’ willen zijn, maar omdat we erin geloven dat voorbeelden doen volgen. En omdat we door zichtbaar te werken aan de circulaire transities, we ook de juiste partners vinden voor volgende ontwikkelingen. We doen dit door samen te werken op regionaal, nationaal én Europees niveau. Binnen Nationaal Groeifonds Toekomstbestendige Leefomgeving komt dat tot uiting in het programma Fryslân Bouwt Circulair.
Binnen dit programma staan twee onderwerpen centraal, namelijk de Opdrachtgeversaanpak en Ketenontwikkeling. We helpen daarmee opdrachtgevers, zoals overheden en woningcorporaties, om de vraag naar circulaire en biobased oplossingen in de bouw steviger neer te zetten. Dit zorgt er ook voor dat de markt daarop kan acteren. Om dat laatste te faciliteren richten we ons op ketenontwikkeling. Daarbinnen hebben we aandacht voor hergebruik, regionale innovaties (zoals rondom waterhergebruik) en biobased ketens.
2. Kun je een voorbeeld geven van een succesvolle ketensamenwerking?
Een voorbeeld van zo’n succesvolle ketensamenwerking is de Fryske vezelhennepdeal, een mijlpaal in de regionale vezelhennepketen. Hiermee kiezen betrokken partijen de komende jaren voor de toepassing van lokaal geproduceerde vezelhennepisolatie in ten minste 1000 bouw- en renovatieprojecten. Woningcorporaties en leden van Circulair Friesland zoals Accolade, Elkien, De Bouwvereniging, Thús Wonen en Wonen NWF ondersteunen de toepassing van Friese vezelhennepisolatie in hun renovatieprojecten. Zij hebben hun bouwpartners, waaronder Jorritsma, Lont, Heijmans, Dura Vermeer, Friso Bouwgroep, SW Vastgoedverbetering en Van der Geest gevraagd om vezelhennep als isolatiemateriaal toe te passen. Deze partijen geven daarmee een sterke impuls aan de Friese vezelhennepbeweging.
Met het commitment van de betrokken partijen voor dit innovatieve isolatiemateriaal heeft producent GreenInclusive de zekerheid die nodig is om een productiefaciliteit voor biobased isolatiematerialen in Friesland op te zetten. De vraag wordt mede gestimuleerd door Friese gemeenten en de provincie, die hiervoor kiezen in hun aanbestedingen in de markt. Hierdoor kan GreenInclusive de ruim 110 betrokken Friese boeren een afname én prijsgaranties garanderen. Dat levert een nieuwe stabiele markt op voor de Friese agrarische sector. Deze deal is een unieke stap in Nederland, waarbij intenties worden omgezet naar zichtbare resultaten. Het biedt niet alleen nieuwe kansen voor duurzaam bouwen, maar ook voor de versterking van de regionale economie en de ondersteuning van het agrodomein in Fryslân.
3. Met het programma Fryslân Bouwt Circulair worden regionale waardeketens ontwikkeld en 40 bouwprojecten ondersteund die de markt uitdagen om circulair te bouwen. Hoe zijn die 40 projecten geselecteerd?
De 40 bouwprojecten worden aangedragen door de deelnemende opdrachtgevers waarbij een belangrijk criterium is dat een project moet voldoen aan Het Nieuwe Normaal. Samen met Cirkelstad ontwikkelen momenteel de Friese variant: ‘It Nije Normaal’. Daarbij krijgen twee thema’s die voor de regio extra belangrijk zijn, specifiek aandacht: biobased materialen en water. Onze verwachting is deze projecten de toon zullen zetten voor toekomstige bouwprojecten in Fryslân.
4. Wat is de grootste uitdaging die jullie zijn tegengekomen tot nu toe en hoe heb je dat aangepakt?
Een belangrijke uitdaging is nu nog beperkte schaal van biobased bouwen. Biobased bouwen is een logische keuze om veel verschillende problemen in verschillende sectoren zoals de bouw en landbouw aan te pakken. Desondanks wordt er door veel partijen in Nederland nog gauw ‘teruggevallen’ op wat men gewend is. Dat leidt nog vaak tot het gebruik van bouwmaterialen op basis van fossiele grondstoffen. Met alle milieu-impact die daarbij hoort. De vezelhennepdeal is ons antwoord op dat probleem. De deal geeft zekerheid van verwerking, wat investeren in schaalvergroting aantrekkelijker maakt. Dat betekent niet dat alle hordes genomen zijn, maar het is absoluut een grote stap in de juiste richting.
5. Wat hebben jullie nodig om verder te versnellen en op te schalen?
In subsidieland is veel aandacht voor innovatie. Innovaties zijn ook ontzettend belangrijk, want vaak zijn ze nodig om een doorbraak mogelijk te maken en nieuwe ketens in beweging te zetten. Dat zien we ook aan de vezelhennepdeal, van waaruit wordt doorontwikkeld richting nog meer (hoogwaardige) toepassingen van de grondstof. Voor opschaling zijn er echter relatief weinig middelen beschikbaar. Terwijl dat juist de stap is die een innovatie tot een serieus alternatief kan maken. We concurreren immers met ketens waarvan de schaal enorm is. Die grotere schaal zorgt er ook voor dat de kosten in verhouding lager zijn, en dat vertaalt zich in de prijs van het product. Subsidie voor opschaling is dus een essentiële stap om de circulaire- en biobased transitie écht te laten slagen.
