In de bouw- en infrastructuursector is het vaak een uitdaging om de verschillende partijen in de keten te laten samenwerken. Terwijl een goede samenwerking cruciaal is voor het succes van initiatieven gericht op de energietransitie, circulariteit en andere innovaties. Om de samenwerking voor innovaties te bevorderen ontwierpen Universiteit Twente, Hogeschool Saxion en Pioneering de nieuwe methodiek ‘Ecosysteem Design’, welke momenteel getest wordt op het thema RGS (Resultaat Gericht Samenwerken).
Deze ontwikkeling maakt deel uit van het project Human Capital binnen het ecosysteem-consortium van Toekomstbestendige Leefomgeving.
De fragmentatie van de sector
Eén van de grootste obstakels voor samenwerking is de fragmentatie die in de sector bestaat. Bouwers, aannemers, woningcorporaties, vastgoedonderhoudsbedrijven en overheden hebben vaak hun eigen prioriteiten, processen en culturen. Dit leidt ertoe dat organisaties verkokerd opereren, waarbij communicatie en informatie-uitwisseling beperkt zijn. Volgens een studie van het Kenniscentrum Woningcorporaties (2020) leidt deze isolatie tot inefficiëntie en verhoogde kosten en belemmert het de innovatie die zo dringend nodig is om de sector te moderniseren. Ook het rapport van de Nederlandse Bouw Unie (2021) bevestigt dat gebrek aan samenwerking leidt tot vertragingen en hogere kosten in projecten. Universiteit Twente, Hogeschool Saxion en Pioneering geloven dat er met een geïntegreerde aanpak de komende jaren grote stappen gezet kunnen worden verschillende transities.
Oplossing: Micro Learning Communities
Een veelbelovende en bewezen oplossing komt van Gas Erop!: micro learning communities. Binnen een Micro learning community werkt een kleine groep in 10 weken aan een oplossing voor een concreet vraagstuk. De groep is een afspiegeling van alle betrokkenen. Deze methodiek is oorspronkelijk getest in de installatiebranche met als doel de energietransitie te versnellen. Doordat de resultaten veelbelovend waren, zoals beschreven in de publicatie van TNO (2020), is de methodiek ook toegepast in andere sectoren. Woningcorporaties en onderwijs werkte hiermee aan vraagstukken over onderwerpen als circulariteit en de implementatie van specifieke tools.
Binnen het programma Regionaal Bouwen aan Human Capital heeft hub Oost (Hogeschool Saxion, ROC van Twente en Pioneering) de methodiek van micro Learning Communities ingezet om verschillende organisaties in de keten rondom specifieke thema’s te laten samenwerken. Hoewel de eerste ervaringen positief waren, stuitten we op enkele uitdagingen:
- Incidentele deelname: Er was geen continuïteit in de deelname, waardoor het moeilijk was om voortgang te boeken.
- Communicatieproblemen: Te veel informatie werd verzonden zonder dat deze intern in de organisatie werd gedeeld, waardoor opbrengsten vaak onbenut bleven.
- Onvoldoende betrokkenheid van vakmensen: De deelnemers bestonden voornamelijk uit managers, terwijl de inbreng van vakmensen essentieel is.
- Beperkte implementatie van veranderingen: De daadwerkelijke veranderingen binnen organisaties bleven uit.
- Ontbreken van eigenaarschap: De deelnemers toonden onvoldoende aandacht voor groei en de benodigde verandering.
Ecosysteem Design veroorzaakt continue innovatie
Om deze uitdagingen aan te pakken, is binnen het Nationaal Groeifonds – Toekomstbestendige Leefomgeving een samenwerking gestart tussen de Universiteit Twente, Hogeschool Saxion en Pioneering. Samen ontwierpen ze een nieuw proces dat deze obstakels adresseert, wat resulteert in een zogenoemd ‘ecosysteem design’. De visie van dit ontwerp is om een netwerk te creëren waarbinnen innovatie-ontwikkeling op natuurlijke wijze continu blijft doorlopen, terwijl het netwerk zich steeds blijft uitbreiden.
Het volledige netwerk komt periodiek samen in een kennissessie. Tussentijds splitst de groep zich op in kleinere aantallen om aan concrete vraagstukken te werken in Micro Learning Communities. De resultaten worden gedeeld tijdens de volgende kennissessie. Deze cyclus blijft zich herhalen en tijdens elke kennissessie is er de gelegenheid om aan te sluiten bij de community. Hoe groter de community wordt, hoe meer Micro Learning Communities er gelijktijdig kunnen worden uitgevoerd én hoe meer kennis er wordt opgehaald tussen de kennissessies.
Met behulp van de methodiek Ecosysteem Design ontstaan er innovatie-netwerken rondom verschillende thema’s. Het eerste thema waarop het design wordt getest is Resultaat Gericht Samenwerken (RGS). RGS is een aanpak, speciaal ontwikkeld voor woningcorporaties en vastgoedonderhoudsbedrijven, die langdurige samenwerking bevordert tussen ketenpartners. Dit leidt vervolgens tot kostenbesparing en een efficiëntere inzet van vakmensen. Het is een veelbelovend thema om de Ecosysteem Aanpak op toe te passen, omdat het volgens en studie van het Kenniscentrum Woningcorporaties (2021) organisaties helpt om beter in te spelen op de veranderende marktomstandigheden.
RGS vraagstukken voor verduurzaming
In de nazomer van 2024 vond de eerste ecosysteembijeenkomst plaats. Tijdens deze bijeenkomst zijn nieuwe vraagstukken gedefinieerd waar het netwerk zich op kan richten. In verschillende micro Learning Communities worden specifieke vragen behandeld, zoals “Hoe kun je aan de slag met RGS?” en “Hoe kan verduurzaming worden geïntegreerd in de RGS-aanpak?”
De komende zes maanden worden verschillende interventies opgezet om het netwerk verder te versterken. In februari komen alle betrokken partijen weer bij elkaar om de resultaten te delen en te reflecteren op de voortgang.
Wil je meer weten over het ecosysteem design? Neem contact op met Bas van Dongen via b.vandongen@pioneering.nl
Bronnen
- Bouwakkoord. (2018). Samen werken aan een duurzame bouwsector.
- Kenniscentrum Woningcorporaties. (2020). Innovatie en samenwerking in de woningcorporatiesector.
- Nederlandse Bouw Unie. (2021). Samenwerking in de bouw: een noodzaak voor de toekomst.
